Η επιθετικότητα και η βία ως εκδηλώσεις της ανθρώπινης συμπεριφοράς αποτελούν ένα διαχρονικό, πολύ συχνό και πολυσήμαντο κοινωνικό φαινόμενο. Ο εκφοβισμός είναι μια ιδιαίτερη μορφή επιθετικότητας που εκδηλώνεται στο σχολείο και όχι μόνο. Η διεθνής κινητοποίηση είναι πολύ πιο έντονη τις τελευταίες δεκαετίες με στόχο τον περιορισμό των περιπτώσεων εκφοβισμού και των συνεπειών του τόσο σε παιδιά όσο και σε εφήβους.
Ο ρόλος της οικογένειας είναι ιδιαίτερα σημαντικός όχι μόνο ως προς την πρόληψη του φαινομένου της σχολικής βίας και του εκφοβισμού, αλλά και ως προς τη δυνατότητα παρέμβασης και αντιμετώπισής του. Συχνά έχει παρατηρηθεί ότι βασικές αιτίες εκδήλωσης επιθετικών συμπεριφορών σχετίζονται με τα βιώματα και τη μεταχείριση που έχουν τα παιδιά στο πλαίσιο της οικογένειας.
Ένα συχνό συναίσθημα των γονιών είναι η αμηχανία για το πώς μπορούν να προσεγγίσουν το παιδί τους και να συζητήσουν μαζί του ένα θέμα, όπως είναι η σχολική βία και ο εκφοβισμός. Βασική προϋπόθεση μιας τέτοιας συζήτησης είναι η προϋπάρχουσα καλή σχέση των γονιών με το παιδί τους, αλλά κυρίως η ετοιμότητα των ίδιων να αντιμετωπίσουν μια δύσκολη συναισθηματικά κατάσταση του παιδιού τους και η διάθεση για ευέλικτους και άμεσους χειρισμούς. Απαραίτητη θεωρείται η καλή επικοινωνία γονιού-παιδιού, η ύπαρξη εμπιστοσύνης και ειλικρίνειας, η ενημέρωση του γονιού για το πού βρίσκεται το παιδί, όταν απουσιάζει από το σπίτι και με ποιους κάνει παρέα, ποιοι είναι οι φίλοι του παιδιού και με ποια παιδιά έχει άσχημες σχέσεις στο σχολείο
Ένα υγιές και υποστηρικτικό περιβάλλον μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη και αντιμετώπιση του φαινομένου εκφοβισμού. Οι μαθητές θα έπρεπε να είναι και να αισθάνονται ασφαλείς οπουδήποτε στο χώρο του σχολείου: μέσα στη σχολική τάξη, τη βιβλιοθήκη, τις τουαλέτες, τα σχολικά προαύλια, τα σχολικά λεωφορεία, τα γήπεδα κ.τ.λ. Όσο νωρίτερα το σχολείο πληροφορηθεί μία περίπτωση εκφοβισμού τόσο πιο σύντομα θα είναι σε θέση να απαντήσει και να τη χειριστεί με αποτελεσματικό τρόπο. Το σύνολο των εκπαιδευτικών κατανοεί ότι είναι οδυνηρό να αναφέρει ένας γονιός ότι το παιδί του εκφοβίζεται ή ότι μπορεί να είναι μέλος ομάδας που εκφοβίζει.
Αν πιστεύετε ότι το παιδί σας είναι «θύμα» εκφοβισμού, μην πανικοβληθείτε, προσπαθήστε να έχετε ανοιχτό μυαλό. Ο ρόλος – κλειδί είναι να το ακούτε, να το ηρεμείτε, να του επιβεβαιώνετε ότι η κατάσταση μπορεί να βελτιωθεί, όταν υπάρχει δράση. Επιπλέον κινήσεις που μπορείτε να κάνετε, αν το παιδί σας έχει πέσει «θύμα» εκφοβισμού:
α) Εκτιμήστε με ποιον τρόπο το παιδί σας επηρεάζεται από τον εκφοβισμό και αναζητήστε θεραπευτική ή άμεση βοήθεια, εάν είναι αναγκαίο. Αν το παιδί σας παραπονιέται για μεγάλο χρονικό διάστημα ότι έχει σωματικούς πόνους, αν παρατηρείτε ότι έχει δυσκολίες στον ύπνο ή αν αρνείται επίμονα να πάει στο σχολείο, επισκεφτείτε έναν ειδικό ψυχικής υγείας για παιδιά
β) Επικοινωνήστε στο παιδί σας ότι δεν πρέπει να κατηγορεί τον εαυτό του/της για οτιδήποτε του συμβαίνει και ότι το αγαπάτε γι’ αυτό που είναι. Εάν εσείς οι ίδιοι εγκλωβιστείτε με το γιατί το δικό σας παιδί έγινε «θύμα» εκφοβισμού (π.χ. θέματα που αφορούν τον σεξουαλικό προσανατολισμό), αναζητήστε βοήθεια για τον εαυτό σας, ώστε να είστε σε θέση να βοηθήσετε το παιδί σας
γ) Καθησυχάστε το παιδί σας, επιβεβαιώνοντας του ότι οι ενήλικες του σχολείου του/της ή των εξωσχολικών δραστηριοτήτων του είναι ενήμεροι για την παρενόχληση και ότι κάνουν οτιδήποτε είναι απαραίτητο, για να την σταματήσουν
δ) Βοηθήστε το παιδί σας να αναγνωρίσει 2 – 3 άτομα από το προσωπικό του σχολείου τα οποία γνωρίζει και με τα οποία μπορεί να επικοινωνήσει σε περίπτωση που το χρειάζεται
ε) Συζητήστε με το παιδί σας για τα βήματα που πρέπει να κάνει, για να προστατεύει τον εαυτό του/της και συναισθηματικά και σωματικά
ζ) Ενθαρρύνετε το παιδί σας να πάρει μέρος σε εξωσχολικές δραστηριότητες που ενισχύουν τα δυνατά του/της σημεία και κάντε το να αισθάνεται ασφαλές, σημαντικό και αποδεκτό
η) Προσπαθήστε να κάνετε καθετί δυνατό ώστε να έρθει το παιδί σας σε επικοινωνία με παιδιά ή ενήλικες που έχουν θετική στάση ζωής (π.χ. κάποιο μέλος της διευρυμένης οικογένειας, δάσκαλο, προπονητή, μέλος εθελοντικής ομάδας) με τους οποίους το παιδί σας έχει σχέση. Συγκεκριμένα, προσπαθήστε να έχει το παιδί σας άμεση επικοινωνία με υποστηρικτικούς φίλους.